در مورد خواب مطلب بسیار است ولی نکته قابل توجه آن است که اولا هر کس به خاطر شرایط بدنی خود به میزان خاص خودش به خواب نیاز دارد لذا نسخه واحدی برای میزان خواب نداریم. ثانیا تغیرات در ساعات خواب باید تدریجی باشد تا عوارض آن به حداقل برسد. کسی که برنامه خواب او غیر از محتوای ذیل است، باید به تدریج آن را تغییر بدهد. البته با توجه به شرایط خودش؛ لذا مثلا کسی که کارمند است مجبور است خوابش را به نحوی تنظیم کند که به کارش آسیب نزند و لو مثلا از خواب قیلوله محروم شود. شما می‌توانید از یک مشاور برای تنظیم خواب خود کمک بگیرید.
در روایات چند نوع خواب معرفی شده برای هر یک اثراتی بیان شده است. تحقیقات تجربی نیز این مطالب را تأیید می‌کند.
1 - خواب غفلت : خوابیدن در مجلس پند و یادآوری است.
حضرت آیت الله مجتهدی ( حفظه الله ) می فرمایند : یکی از خطباء تهران می فرمودند : همیشه شخصی را می دیدم که در جلسات متعدد پای منبر من می آید ، لذا من هم نمی توانستم مطالب تکراری را بگویم ، روزی به او گفتم : امیدوارم صحبتهای من برای شما مفید باشد ، و باعث تضییع وقتتان نباشم زیرا شما را می بینم که الحمد لله مقید به شنیدن صحبتها و احادیث این حقیر هستید ، او گفت : بله ، مدتی است که دچار بی خوابی شده ام ، و دکتر هم توصیه کرده است که سعی کن بیشتر استراحت کنی و بخوابی ، اما با این وجود خوابم نمی برد ولی در پای منبر شما نمی دانم چگونه است که از همه جا بهتر می خوابم در آن موقع متوجه شدم که این شخص برای خوابیدن می آید نه برای درک مطلب . ظاهراً منبریها و وُعّاظ ، هم کار پدر را می کنند ، چون نصیحت می نمایند ، و هم کار مادر را ، چون لالائی می خوانند . آداب الطلاب ، ص349
2 - خواب بدبختی : خوابیدن در وقت نماز است.
3 - خواب لعنت (فیلوله ) : خواب بعد از طلوع آفتاب است که انسان را کسل می کند .
4 - خواب عذاب (عیلوله ) : خواب بین الطلوعین ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب که مذموم و بد می باشد.
در روایات از خوابیدن قبل از طلوع آفتاب ، بسیار نهی شده و مکروه است . حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ) : زمین به سوی خدا ناله و فریاد می کند از سه چیز : ... خواب کردن بر آن قبل از طلوع آفتاب . حضرت صادق (علیه السلام ) : خواب بامداد شوم است و روزی را منع می کند و رنگ را زرد می کند و صورت را زشت می کند ... و بدرستی که خداوند روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید ...و مرغ بریان و ترنجبین بر بنی اسرائیل در این وقت نازل می شد ، هر که در این وقت خواب بود ، بهره او نازل نمی شد . حلیه المتقین ، ص170
اما در چند حدیث این خواب را اجازه داده اند ؛ حضرت صادق (علیه السلام) به شخصی فرمودند که چون نماز صبح کردی و ذکر خدا ( تعقیبات) خواندی ، اگر قبل از طلوع آفتاب بخوابی اشکالی ندارد . چنان چه در حدیث صحیح است که امام رضا (علیه السلام) به شخصی فرمود که فردا بعد از طلوع آفتاب بیا که من بعد از نماز صبح خواب می کنم .حلیه المتقین ، ص170
پس اگر کسی شب زنده داری داشته و نمازش را اول وقت خوانده، اشکالی ندارد که بعد نماز صبح کمی بخوابد تا دوباره سرحال شود و بتواند به فعالیت روزانه بپردازد.
5 - خواب راحت (قیلوله ) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است ، که مستحب است و در آن وقت اگر کسی خوابی ببیند دروغ نمی شود . و این خواب رفع کننده کسالت و هضم کننده غذا است .
شخصی به خدمت حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه) آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشی بر من غالب شده است . حضرت فرمودند که آیا خواب قیلوله می کردی و حال ترک کرده ای ؟ گفت : بلی . حضرت فرمودند که باز خواب قیلوله بکن . چنان کرد و حافظه اش برگشت . و در روایت دیگر است که خواب قیلوله نعمت است و نیکو یاوری است بر بیداری و عبادت شب . حلیة المتقین ، ص170
خواب قیلوله مستحب و مخصوص نیم روز اما کوتاه است. ساختار وجودی انسان به نوعی است که در طول شبانه روز و بعد از یک دوره بیداری به استراحت و خواب نیاز دارد. هنگامی که خورشید در مغرب پنهان می گردد و تاریکی گسترده می شود، همه چیز تعطیل شده و هنگام خواب و استراحت فرا می رسد تا بدن با استراحت شبانه و تجدید نیرو دگرباره در روز به کار و فعالیت برخیزد. خداوند شب را آفرید تا انسان در آن آرامش پیدا کند. اما خوابیدن به مدت کوتاه در طول روز انکار نشده و حتی از فوایدی برخوردار است. چنین خوابی موجب تجدید قوا و بازیابی نیرو می شود. (رک: شهید دکتر پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج 17، ص 153.)
6 - خواب رخصت ( خوابی که اجازه داده شده) : خوابیدن بعد از نماز عشا است.
7 - خواب حسرت : خوابیدن در شب جمعه است.
8 -خواب حیلوله : خواب بعد از ظهر یا خواب وقت ظهر است ،چون این خواب حایل و فاصل بین ظهر و نماز (ظهر) است ،حیلوله گویند . و چون تأخیر نماز از اول وقت ناپسند است ، خوابیدن در این وقت خوب نیست .
9 - خواب غیلوله : خواب آخر روز است که موجب بیماری است. (رک: پندها ی جاویدان ، ص 449 و 410)
خواب بعد از عصرمکروه است . چنانکه از امیر المومنین ( علیه السلام ) روایت است خوابیدن بین الطلوعین و بین العشائین ( بین نماز مغرب و عشاء ) موجب پریشانی و فقر می شود . حلیه المتقین
گامها و...
